محسن مصطفوی (متولد ۱۳۳۳ در اصفهان) معمار و مدرس ایرانی – اِمریکایی است. وی در سال ۱۹۷۶ مدرک معماری را از مدرسه معماری AA لندن (Architectural Association School of Architecture) دریافت کرد و سپس به تحقیق در زمینه معماری و شهرسازی در دانشگاه اسکس و دانشگاه کمبریج پرداخت. مصطفوی طی این مدت بر دو موضوع تمرکز داشت که برای همیشه بر حرفه او تأثیرگذار شدند: تاریخ شهری و تأثیر زمان و محیط بر سطح ساختمانها، کارهای اصلی او در مورد فرسایش در اثر هوا در معماری در سراسر دنیا شناخته شده است.
ترجمه و گردآوری: هومن تیموری
ارتباطی که او میان تاریخ شهری و تأثیرات زمان و آب و هوا بر ساختمانها رسم میکند همچنین نشان دهندهی آمیختگی تمایلات هنری و فیزیک وابسته به ریاضیات در او است؛ این ارتباط در این نقل قول از نوشتهاش به نام “درباره فرسایش در اثر هوا” مشخص است: «در ریاضیات محیطی، فرسایش در اثر آب و هوا یک نیروی کاهشدهنده است، یک کم شدن… اما آیا فرسایش در اثر آب و هوا فقط یک کاهش دهنده است؟ آیا نمیتواند چیزی بیفزاید و بهبود بخشد؟… این مسئله زمانی معنی دار میشود، در صورتی که فرسایش با یک تحسین رومانتیک از ظاهر ساختمانها که سنشان بالا رفته ارتباط داده شود، آجرکاری دلپذیر، سنگهای پوشیده از خزه و تیرهای چوبی کهنه».
محسن مصطفوی مدیر سابق مدرسه معماری AA لندن (معتبرترین مرکز آموزش معماری در اروپا) و مدیر دانشکده طراحی در هاروارد را بر عهده داشت. او اکنون استاد طراحی در دانشکده الکساندر و ویکتوریا ویلی است. مصطفوی در بیانیهای کنارهگیری خود از کرسی دانشگاه هاروارد اعلام نمود، و طبق گفته خود این سمت را تا پایان سال تحصیلی ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹ عهده دار بود. وی طبق بیانیهای عنوان کرد: “ریاست بخش معماری دانشکده هاروارد یک افتخار و امتیاز محسوب میشود. تنوع باورنکردنی، استعداد، شور دانشجویی، استادان و کارمندان فوق العاده بودند. تعهد به آموزش و رشد دایره تحصیلی توسط همکاران و دانشجویان معماری یک منبع الهام بخش برای من بهشمار میرفت. افتخار میکنم که در طول یازده سال گذشته با چنین گروه بینظیری همکاری داشتهام و بی صبرانه منتظرم تا بخش جدیدی از ماجراجویی من در هاروارد آغاز گردد.” مصطفوی در طی سالهای کنارهگیری از سمت خود از دانشگاه هاروارد در صدد این است تا پس از سالیان متمادی به فعالیت خود در هیئت علمی دانشگاه هاروارد بازگردد.
محسن مصطفوی همچنین در دانشگاه پنسیلوانیا، کمبریج و آکادمی هنرهای زیبای فرانکفورت نیز تدریس کرده است. مصطفوی از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۹ ریاست مدرسه AA لندن را بر عهده داشت. کار او بیشتر بر شیوهها و فرایندهای شهرنشینی و رابط بین فناوری و زیباییشناسی متمرکز بوده است. وی همچنین به ریاست دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه کرونل (یکی از ۵ معتبرترین دانشکدههای معماری جهان) منصوب شد، او قبلاً در دانشکده معماری، هنر و برنامهریزی دانشگاه کرنل و در دانشگاههای گیل و ایرادروکیر، و آرتور ال. و ایزابل بی. ویزنبرگر، کالج AA لندن بهعنوان استاد معماری نیز سابقهی تدریس دارد.
مصطفوی یکی از محققان برجسته معماری و شهرسازی در دانشگاه هاروارد و سابقه مدیریت برنامه کارشناسی ارشد معماری در (Graduate Design of School) GSD را دارد. او از طریق ایجاد یک دوره آموزشی، تغییرات و نوآوریهای زیادی در GSD ایجاد نمود. هدایت دانشگاه در قامت ریاست دانشکده موجب خلق برنامههای استراتژیک و توسعه برنامههای چندگانه گردید که به افرایش ۵۰ درصدی دانشجویان انجامید. تحت رهبری مصطفوی اعضای هیات علمی معماری از ۶۲ نفر به ۹۰ نفر افزایش پیدا کرد. هیئت علمی جدید شامل ریاست سه دانشکده اصلی اعم از: معماری، معماری منظر، و برنامهریزی طراحی شهری میباشد. در حالی که وی طی سالها در حال افزایش و توسعه بخشیدن به معماری تلاش کرده، و به دنبال انتصاب بخشهای مجزایی برای شهرنشینی، فناوری، حقوق اجتماعی و سایر زمینهها بوده است. در حال حاضر GSD اقداماتی را برای ایجاد یک سیستم مستقل جهت سرپرستی اعضای هیئت علمی، بهبود نظارت، و تمرینات برای مدیران و استادان ارائه کرده است. ایدهای که شروع آن با محسن مصطفوی بوده است. علاوه براین در دانشگاه هاروارد، او رئیس کمیته هنرهای دانشگاه هاروارد، عضو کمیته اجرایی مرکز پردیس اسمیت، کمیته راهبری هاروارد آلستون و ریاست مشترک کمیته راهبری فضاهای مشترک، عضو کمیته اجرایی مرکز مطالعات انسانی ماهیندرا، هیئت مشاوره آزمایشگاه نوآوری هاروارد، عضو هیئت اجرایی آزمایشگاه در هاروارد و کمیته مطالعات خاورمیانه را برعهده داشته است.
محسن مصطفوی در مؤسسات معتبر مختلفی همچون، دانشگاه پنسیلوانیا، دانشگاه کمبریج و آکادمی هنرهای زیبای فرانکفورت (Städelschule) تدریس کرده است. وی همچنین سمت هیئت مدیره را در کالج اسمیت Smith College برعهده دارد، عضو افتخاری هیئت امنای بنیاد نورمن فاستر Norman Foster است و با هیئت مدیره مؤسسه ون آلن Van Alen و کمیته راهبری همکاری داشته است، او ریاست هیئت داوران جایزه معماری میس وان در روهه Mies van der Rohe را بر عهده داشته است. همچنین او در کمیته راهبری جایزه معماری آقاخان عضویت و جزو داوران این بنیاد میباشد؛ عضو کمیته طراحی هیئت صدور مجوز معماری در بریتانیا (لندن) و یکی از اعضای موسسه سلطنتی معماران بریتانیایی RIBA (RIBA Royal Institute of British Architects) بوده است. علاوه بر این مصطفوی رئیس جوایز هولیسم لافارژ Holcim Lafarge برای ساختوساز پایدار برای اروپا در سال ۲۰۰۵ ، برای هیئت داوران جهانی در سال ۲۰۰۶، و برای اِمریکای شمالی در سال ۲۰۰۸ بوده است.
تألیفات او شامل کتاب “در باب فرسودگی: حیات ساختمانها در گذر زمان” ۱۹۹۳ است که جایزه مؤسسه معماران اِمریکا را برای نگارش در زمینه نظریه معماری دریافت کرد. وی ویرایش کتاب “معماری مدرن در ژاپن” را برعهده داشت، اثری که در سال ۱۹۶۴ توسط مانفردو تافوری، تاریخنگار برجسته معماری ایتالیا نوشته شده و برای اولین بار توسط دیویدکِر به انگلیسی ترجمه و توسط انتشارات MACK Books منتشر شده است.
در ستایش محسن مصطفوی
رئیس دانشگاه هاروارد در ستایش از این استاد برجسته ایرانی گفته است : «محسن مصطفوی پیشینه منحصربفرد و پرابهتی در رهبری دو مدرسه ممتاز معماری و طراحی جهان داشته است. مصطفوی پژوهشگر عالی رتبهای است که روابط مستحکمی با مدرسه طراحی داشته و بهعنوان پلی میان دنیای نظریات و عمل با استفاده از اعتماد به نفس قابل توجه خود ایفای نقش کرده است. نامبرده جزو کمیته داوران جایزه معماران آقا خان و جایزه هولیسم نیز میباشد. او از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۷، وظیفه هدایت بیش از ۱۰۰ عضو هیات علمی و بالغ بر ۸۰۰ دانشجوی دوره کارشناسی از بیش از ۳۰ کشور جهان را بر عهده داشته است».
لِمان سِید از استادان دانشگاه کورنل درباره پروفسور مصطفوی میگوید: «او یکی از با استعدادترین و فرهیختهترین اساتید آکادمیهای معماری است. حضور مصطفوی شخصیت بینالمللی ویژهای را به دانشگاه کورنل بازگرداند و این شخصیت به سبب ردپای مؤثر او است که از خود به واسطه موفقیت در دو عرصهی عملی و تئوری بهدست آورده است».
كتابهای تأليف و تحرير شده توسط محسن مصطفی
فضا با تأخیر (همکاری در تالیف، ۱۹۹۴).
تقریبها (۲۰۰۲).
معماری سطوح (۲۰۰۲).
منطق بصری (۲۰۰۳).
شهرسازی منظرهای: راهنمای منظر ماشینی (۲۰۰۴).
ساختار به عنوان فضا (۲۰۰۶).
شهرسازی اکولوژیکی (همکاری در ویرایش، ۲۰۱۰؛ اخیراً به چینی، پرتغالی و اسپانیایی ترجمه شده است).
درگیر و آشکار (۲۰۱۱).
لویی ویتون: معماری و فضاهای داخلی (۲۰۱۱).
زندگی در شهرها (۲۰۱۲).
تحریکها: درگیر کردن معماری، منظر و شهر (همکاری در ویرایش، ۲۰۱۲).
معماری زندگی است (۲۰۱۳).
نیکلاس هاکس مور: کلیساهای لندن (۲۰۱۵).
معماری و کثرت (۲۰۱۶).
آمریکای پورتمن و سایر گمانهزنیها (۲۰۱۷).
اخلاق شهری: شهر و فضاهای سیاسی (۲۰۱۷).
جوایز و افتخارات
رئیس سابق دانشگاه هاروارد عضو RIBA (Royal Institute of British Architect)
عضو هیأت صدور مجوز معماری در بریتانیا (Architects Registration Board of the United Kingdom)
تدریس در دانشگاه پنسیلوانیا و کمبریج و آکادمی هنرهای زیبای فرانکفورت
رئیس دانشکده معماری دانشگاه کرونل
عضو ژوری «جایزه معمار ۸۲» در ایران
رئیس مدرسه معماری AA در لندن از سال ۱۹۹۵
از داوران جایزه معماری آقاخان و جایزه هولیسم لافارژ
On Weathering برنده جایزه The American Institute of Architects`Commendation در زمینه تئوری معماری
منابع:
www.gsd.harvard.edu
www.holcimfoundation.org
www.news.cornell.edu
_____________________________
برای ورود به پیج اینستاگرام مجله آنلاین معماری، هنر طراحی AADmagazine و AADzign کلیک کنید.
برای ورود به کانال تلگرام مجله آنلاین معماری، هنر طراحی AADmagazine کلیک کنید.