معمار معاصر

بروز رسانی در 23 آوریل در 9:00 am

بازدید : 134

معمار معاصر: تعهد فراموش شده معماری

به مناسبت بزرگداشت روز معمار
امیر حسین رشگی؛ دانش آموخته‌ی مدرسه SCI-Arc و عضو هیئت تحریریه فصلنامه بینارشته‌ای آنلاین معماری، هنرطراحی AADZIGN

در جهانی که معماری به‌سرعت در حال تقلیل یافتن به دانش، تکنیک، یا شغل است، ما نیاز داریم بار دیگر بپرسیم: چه کسی معمار است؟ و پیش از آن‌که معماری کنیم، آیا واقعاً معمار شده‌ایم؟ این پرسش از سر تعارف یا نوستالژی نیست؛ بلکه بنیادی‌ترین بحران در آموزش و عمل معماری امروز را هدف قرار می‌دهد: جایگزینی «هستی» با «دانش»، و «تجربه‌زیسته» با «نظام درسی».
معماری، پیش از آن‌که به‌عنوان ابژه‌هایی ساخته‌شده در جهان نمود پیدا کند، درکِ خاصی از واقعیت است. دغدغه‌ی معمار نه ساختن صرف، بلکه مواجهه با هستی است؛ نه آن‌که نوعی رابطه با جهان از جنس دانستن، بلکه از جنس بودن است. این چیزی ا‌ست که نظریه‌‌پردازانی هم‌چون “دیوید روی” نیز بر آن تأکید می‌گذارند: معمار کسی‌ است که از طریق معماری با واقعیت درگیر می‌شود؛ و واقعیت، همواره چیزی بیش از آن است که بتوان در نظام‌های دانایی ثبتش کرد.
امروزه بسیاری از آنچه به‌عنوان «آموزش معماری» معرفی می‌شود، در عمل نوعی شیادی نهادینه‌ شده است. کسانی که خود هرگز با مسئله‌ی زیباشناسی و یا با حضور رازآلود ابژه‌ی معماری درگیر نشده‌اند، داعیه‌ی «تدریس» معماری دارند. گویی معماری نوعی اطلاعات است که قابل انتقال، قابل اندازه‌گیری، قابل امتحان گرفتن است. اما این دروغی بنیادی‌ است.
زیبایی‌شناسی، دغدغه‌ی مرکزی معمار است؛ و زیبایی‌شناسی، نه دانشی نظام‌مند، که تجربه‌ای گشوده و سیال است. زیبایی، در لحظه‌ی درک ‌شدن به پایان می‌رسد. فرم، در لحظه‌ی تحلیل ‌شدن، راز خود را از دست می‌دهد. آنچه یک اثر معماری را متمایز می‌کند، نه درون قواعد فرمال، نه درون نشانه‌شناسی گفتمانی، بلکه در مازاد ابژه نهفته است: چیزی که نمی‌توان توضیحش داد، نمی‌توان آموزش داد، نمی‌توان تحلیلش کرد و نه در مبانی دانش موجود آن را صورت‌بندی کرد. فقط می‌توان با آن زیست و به شکلی زیبایی‌شناسانه تجربه‌اش کرد؛ و یا در آن به تله افتاد.
پس نخست باید معمار بود. معمار بودن، حالتی از “بودن” است؛ حضوری خاص در جهان، مواجهه‌ای خاص با اشیاء، مکان‌ها، و سکوت‌ها. معمار کسی نیست که صرفاً نقشه بکشد یا برنامه‌ی فضایی بنویسد؛ معمار کسی‌ است که در برابر جهان، در موقعیتی متفاوت می‌ایستد. برای او، یک دیوار، فقط یک دیوار نیست؛ یک آستانه، فقط محل عبور نیست؛ یک نور، فقط شدت روشنایی نیست. همه چیز حامل امکانی‌ است برای بروز واقعیتی دیگر.
اشتباهِ مرگ‌بار ما این بوده که تصور کرده‌ایم معماری را می‌توان «یاد گرفت یا آموخت». گویی می‌توان از طریق انباشت دانش، از طریق واحد پاس کردن، از طریق ساخت‌و‌سازهای تکراری، به معماری دست یافت. اما چنین چیزی ممکن نیست. معماری دانشی نیست که بتوان در کتاب‌ها جست. معماری پیش از آن‌که نظامی از اطلاعات باشد، نوعی سکوت است. نوعی ایستادن در برابر چیزها و دیدن چیزی که معمولاً دیده نمی‌شود.
در این میان، «معمار شدن» به‌معنای تحقق یک وضعیتی از “بودن” است؛ یعنی رسیدن به وضعیتی که در آن می‌توان به شیء اجازه داد خود را بر ما پدیدار کند. این برخلاف بسیاری از ساختارهای آموزشی و حرفه‌ای رایج است که ابژه را یا به فرم فرو می‌کاهند، یا به معنا. در حالی‌که، به‌قول هستی‌شناسی ابژه ‌محور (OOO)، ابژه همیشه چیزی بیش از این‌ها است؛ فروکاست‌ناپذیر، رازآلود، و مقاوم در برابر فهم.
بنابراین، ما نمی‌توانیم معماری کنیم اگر معمار نباشیم. و معمار بودن، نیازمند چیزی فراتر از مدرک، شغل، یا پروژه است. نیازمند نوعی آمادگی هستی‌شناختی ا‌ست؛ نوعی بازبودگی به روی ناشناخته‌ها، به روی غیاب، و به روی آن چیزی که حضور دارد اما قابل گفتن نیست. معماری، نه طراحی یک چیز، بلکه دعوت از ابژه برای تجلی است. و این دعوت، از درون ما آغاز می‌شود، از جایی که ما معمار شده‌ایم، نه صرفاً دانش‌آموخته‌ی معماری.

________________________________________________________________________________________________________________
ما از بازخورد شما بسیار سپاسگزاریم و مشتاقانه منتظر شنیدن نظرات ارزشمند شما هستیم!
به جامعه ما بپیوندید!
با ما در شبکه های اجتماعی ارتباط برقرار کنید، به اشتراک بگذارید و رشد کنید!

چرا ما را دنبال کنید؟
محتوای اختصاصی: بینش‌ها و نکات منحصربه‌فرد.
بحث‌های تعاملی: نظر شما برای ما مهم است
مقالات بروز و بینارشته‌ای: ترجمه مقالات بینارشته‌ای در حوزه‌های هنر، معماری و شهرسازی، دیزاین، مد و طراحی لباس، طراحی صنعتی (اتومبیل، مبلمان، متورسیکلت و…)

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید!
فرصت را از دست ندهید – برای ارتباط با ما روی لینک‌های زیر کلیک کنید!
از صفحه اینستاگرام AADmagazine و AADzign دیدن کنید.
به کانال تلگرام AADmagazine بپیوندید.
از صفحه پینترست AADzign دیدن کنید.