آزادی؛ وضعیت یا استعاره؟ چه دانم‌های بسیار است …
به مناسبت بزرگداشت روز معمار
حمید ترابی؛ پژوهشگر معماری و عضو هیئت تحریریه فصلنامه بینارشته‌ای آنلاین معماری، هنرطراحی AADZIGN
آزادی مخل تعالی نیست؛ این جمله فارغ از منطقی بودن یا نبودش، جمله‌ی پرتکراری است در ذهن من. پرسشی سخت از هر کنشی در عرصه‌ی زیست انسانی؛ این که کنش و واکنش‌های ما در قبال پدیده‌ها چه نسبتی با آزادی دارند؟ نمی‌دانم آزادی در نهایت نوعی دامن زدن است به آنارشی و آشوب یا راهی است برای صید ماهی بزرگِ آینده؟ نمی‌دانم با آزادانه به‌جا آوردن امر معماری، مداخله‌ای در حدود آزادی دیگران دارم یا نه؟ نمی‌دانم اگر روی کاغذ یک معماری آزاد پدید آمد که ملغمه‌ای است از کلمه و خط؛ نتیجه‌ی بیرونی‌اش می‌شود آزادی یا نه؟ نمی‌دانم فضایی که ساخته می‌شود اجازه‌ی آزادانه اندیشیدن را به کاربر می‌دهد یا ذهنیت طراح را به او دیکته می‌کند؟ نمی‌دانم در هنگام طراحی به قید و بند‌‌های ناپیدای تنیده شده بر ساختارهای ذهنی برآمده از زیستن در یک جامعه‌ی نسبتا بسته آگاهی دارم یا نه؟ نمی‌دانم جوزپه ترانی هنگام طراحی و ساخت دفتر حزب فاشیت‌های ایتالیا به آزادی می‌اندیشید یا تعالی؟ نمی‌دانم رهایی خطوط زاها حدید استعاره‌ای است از آزادی یا تصویری از رویای از دست رفته؟ نمی‌دانم وقتی کولهاوس در چین اثری خلق می‌کند، آزاد است یا به خدمت سرکوبگران آزادی درآمده؟ نمی‌دانم فرم آزادی عملکرد را تحدید می‌کند یا معنا و مسئله تهدیدی است برای فرم و عملکرد؟ نمی‌دانم آزادیِ قوه‌ی خلاقه‌ام تا چه حد به مرزهای اخلاق پایبند است؟ نمی‌دانم آزادی فردی من در طراحی تا چه حد بر مفهوم دموکراسی و زعم قبول جامعه منطبق است؟ نمی‌دانم اگر آزاد نباشم تا چیزی را در ضدیت با جامعه‌ام از طریق معماری فریاد بزنم چه بر سر آزادی شخصی‌ام خواهد آمد؟ نمی‌دانم در انتخاب بانیان سرمایه برای تحقق ایده‌هایم آزادم یا اصول اخلاقی بر ولع ساختن افسار می‌زند؟ نمی‌دانم این معمار است که آزاد است یا معماری است که تجربه‌ی آزادی را روایت می‌کند؟ نمی‌دانم معماری عامل آزادی است یا متاثر از آن؟ نمی‌دانم مرزهای فیزیکی و ذهنی برآمده از امر معماری آینده را آزاد می‌کنند یا تاریخ را به بند می‌کشند؟ نمی‌دانم نیت از سردادن شعار استقلالِ معماری، آزادی است و یوق از گردن خود می‌گشاید تا زخم به پیکر آزادی غیر خود بزند؟
چه دانستم که این سودا مرا زین سان کند مجنون …
هر چه بگویم نقض غرض است. اگر بگویم روز معمار را نباید جشن گرفت، آزادی آنانی را که به دنبال سرسوزنی آگاهی بخشی هستند به مسلخ برده‌ام. اگر بگویم باید با نظریه‌پردازی تازیانه زد به پیکره‌ی این حرفه و منش، دایره‌ی آزادیِ عمل‌گرایی را تنگ کرده‌ام و اگر بگویم باید آزادی را از معماری سلب کرد تا دوباره حدودش را تعریف کنیم، پا در سرزمین یکه‌سازی، تمامیت‌خواهی و تکثر زدایی گذاشته‌ام. اگر بگویم شهر و معماری و ساختن را وازکتومی کنیم تا بفهمیم از کجا باید مسیر را اصلاح کنیم، زندگی مردم را به گروگان گرفته‌ام و روایت شخصی‌ام از ضرورت اصلاح را به دیگران حقنه کرده‌ام.
چنین است که در آستانه‌ی روز معمار در تقویم ملی، بیشتر از آگاهی جمعی نسبت به معماری، نیازمند آگاهی درونی هستیم. نسبت معماری و آزادی صرفا یکی از سوال‌هایی است که باید به آن پاسخ دهیم و درباره‌اش حرف بزنیم. باید طرحی نو دراندازیم که دیوارهایش از پرسش باشد و سقفش بر ستون‌های تردید استوار.
پس تا روز بهتر، تا فردای روشن‌تر، اگر صلاح باشد که روز معمار را گرامی بداریم باید به این عبارت‌ها آزادانه فکر کنیم …
آزادی از
آزادی بر
معمار آزاد
معماری آزاد
آزادی معمار
آزادی معماری
آزادی در خلق
آزادی در ساخت
آزادی در نقد
و شاید تعابیر و عباراتی که زیر لایه‌هایی از فقدان آزادی در ذهن من اسیر شده‌اند …
________________________________________________________________________________________________________________
ما از بازخورد شما بسیار سپاسگزاریم و مشتاقانه منتظر شنیدن نظرات ارزشمند شما هستیم!
به جامعه ما بپیوندید!
با ما در شبکه های اجتماعی ارتباط برقرار کنید، به اشتراک بگذارید و رشد کنید!
چرا ما را دنبال کنید؟
محتوای اختصاصی: بینش‌ها و نکات منحصربه‌فرد.
بحث‌های تعاملی: نظر شما برای ما مهم است
مقالات بروز و بینارشته‌ای: ترجمه مقالات بینارشته‌ای در حوزه‌های هنر، معماری و شهرسازی، دیزاین، مد و طراحی لباس، طراحی صنعتی (اتومبیل، مبلمان، متورسیکلت و…)
ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید!
فرصت را از دست ندهید – برای ارتباط با ما روی لینک‌های زیر کلیک کنید!
از صفحه اینستاگرام AADmagazine و AADzign دیدن کنید.
به کانال تلگرام AADmagazine بپیوندید.
از صفحه پینترست AADzign دیدن کنید.
راههای ارتباط با ما در شبکه‌های اجتماعی:
ادمین تلگرام فاصلنامه: AAD_magazine
ادمین واتساپ فصلنامه: AADzign
ایمیل:
Gmail: aadzignmagazine@gmail.com
Email: Info@aadzign.com
_______________________________________________
