بناهای یادبود آینده‌گرایانه یوگوسلاوی که جنگ جهانی دوم را به یاد می‌آورند.
به سفارش جوزپ بروز تیتو رئیس جمهور یوگوسلاوی چندین سایت و بنای یادبود در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ به نبردهای جنگ جهانی دوم اختصاص داده شد. اولین چیزی که شما در مورد آن‌ها متوجه می‌شوید این است که آن‌ها متمایز و شاخص هستند. به دلیل اینکه آن‌ها شبیه چیزهایی نیستند که ما قبلا دیده‌ایم. بعد از همه این‌ها، هدف اصلی از سفارش آن‌ها توسط جوزپ تیتو بروز رئیس جمهور یوگوسلاوی این بود که به واسطه تاثیر قدرتمند آن‌ها، توان ملت را بیان کنند. از آن رو چرا چیزی معمولی‌تر به‌همان اندازه با عظمت سفارش ندادند؟ آن‌ها چرا چنین بناهای یادبود عجیب و آینده‌گرایانه‌ای ساختند؟ کنجکاوانه‌ترین چیز این است با توجه به اینکه چندین طراح مختلف مانند مجسمه‌سازان و معماران وجود داشتند، بنابراین تفکرات و تصورات متفاوتی را انتظار داریم در مورد چگونگی اینکه یک بنای یادبود در شوروی باید چگونه باشد؟
اما واقعیت این است که این مجسمه‌های معماری به‌همان شیوه عجیب و غریبی که طراحی شدند به نظر می‌رسند. با نگاهی نزدیکتر به تاریخ معماری می‌توان کلید پاسخ به این سوال را پیدا کرد. پس از آنکه معماری مدرنیسم مورد انتقاد قرار گرفت، معماران برای مدت کوتاهی به آینده‌نگری و اتوپیاها تمایل پیدا کردند. طرح‌هایی که تکنولوژی و ایده‌های جسورانه را شامل می‌شدند و شکل‌ها و فرم‌هایی که هرگز تا آن موقع دیده نشده بودند برای بناهای یادبود آینده‌گرایانه یوگوسلاوی آن‌ها هرگز ساخته نشدند به‌دلیل اینکه در آن زمان مکانی برای آن‌ها در شهر وجود نداشت.
با این وجود در این بخش از جهان، مجسمه‌های کوچک مقیاس که خط فکری یکسانی را القا می‌کنند قادرند با هدف مشخص ساخته شوند تا میدان‌های نبرد جنگ جهانی دوم و اردوگاه‌های کار اجباری را مورد توجه قرار دهند. هر قدر هم چیزهایی که به یادگار گذاشته شده‌اند ممکن است خشن و تاریک باشند، این سازه‌های چشمگیر در دهه ۸۰ میلادی میلیون‌ها گردشگر را از تمام دنیا جذب می‌کردند. ولی بعد از انحلال جمهوری یوگوسلاوی در اوایل دهه ۱۹۹۰، با از دست رفتن موفقیت آن‌ها، تبدیل به کالا‌های غیر عادی (چیزهای ترسناکی) شده‌اند که امروزه می‌بینیم. بالاخره چند سال قبل جان کمپنازر عکاس، در جست‌و‌جوی این مجسمه‌های متحیر‌کننده که اسپومینکز نامیده می‌شوند، به بالکان سفر کرد. که بر سر‌تا‌سر زمین گسترده شده‌اند. آن‌ها دیگر مقصود آغازین خودشان را برآورده نمی‌کنند. بنابراین ممکن است شگفت‌زده شوید که این پایان کار آن‌هاست.
واقعیت این است که آن‌ها احتمالا نمی‌توانستند بدون توضیحی مختصر در مورد جنگ جهانی دوم تنها از طریق شکل و فرمشان به این موضوع اشاره کنند. این بناهای یادبود عجیب یوگوسلاوی از گل‌ها، کریستال‌ها و دور نمای کلی از ویروس‌ها و DNA ها الهام گرفته شده‌اند. یک کانسپت نسبتاٌ جدید در معماری. احتمالا امروزه بدیهی‌ترین هدف آن‌ها این است که به هر بازدیدکننده برای درک تاریخ و گذشته فرصت و شانس این موقعیت را ارائه دهند.
